مبانی مقابله منکران با «بشریت» پیامبران در آیات قرآنی و تأثیر آن در مثنوی مولوی

نوع المستند : مقاله پژوهشی

المؤلفون

1 أستاذ مشارك في جامعة گلستان للعلوم الطبية

2 الحوزة العلمیة، الإمام الصادق (ع)، گرگان، إیران

المستخلص

خداوند متعال برای هدایت جوامع بشری، افرادی را از میانشان به رسالت برگزید؛ اما انسان‌های جهول، «بشریت» آن اسوه‎های کمال را بهانه انکارشان قرار داده، به مخالفت با آن رهبران آسمانی برخاستند. هدف ما در این نوشتار بررسی و تحلیل مبانی انکار منکران علیه «بشریت» آنان از منظر قرآن و مثنوی مولوی است. این پژوهش را برای آگاهی دقیق‌تر از افکار و اندیشه‏های دشمنان انبیا و مجهز شدن به پاسخی منطقی، مستدل و مستند در دفاع از منطق انبیای الهی و اقتدا به روش و منش آنان ضروری می‏دانیم. به نظر می‏رسد دستاوردهای این پژوهش برای همه علاقه‌مندان به مفاهیم قرآنی و به‌طور خاص مبلغان دینی دستمایه‏ای مفید باشد. به‌ویژه اینکه دشمنی‏ها و شبهه‌افکنی‏ها همچنان در اشکال مختلف ادامه دارد. از رهگذر مطالعه و بررسی و تحلیل محتوایی موضوع انکار پیامبران با دستاویز «بشریت» آنان، توانستیم آنچه را که این انکار بر آن بنا شده بود، با اتکا به آیات و تفاسیر معتبر قرآنی و ابیات مثنوی، به 12 مبنا طبقه‎بندی محتوایی کنیم و هرکدام را به اقتضای مقام تبیین نماییم. در مجموع از آنچه نگاشتیم این نتیجه حاصل شد که این مبانی در چهار بخش عمده: «خطاهای شناختی»، «عقاید جاهلی»، «رذایل اخلاقی» و «توقعات واهی» قابل تقسیم است.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


  1. قرآن کریم
  2. امیری، جهاندار، قدسیت زدایی از حیات بشر، ۱۳۸۶ هـ. ش:

 magiran.com/n1524101

  1. بحرانى، هاشم بن سليمان‏، (1416 هـ)، البرهان فى تفسير القرآن‏، تحقیق قسم الدراسات الاسلامية مؤسسة البعثة- قم‏، ط 1، تهران: بنياد بعثت.
  2. پاینده، ابوالقاسم، (1381 هـ. ش)، نهج الفصاحه، تهران: دنیای نشر.
  3. ترابی، احمد، (1385 هـ. ش)، «پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم جمال الهی در آینه بشری»، پژوهش‌های قرآنی، ج 46 و 47، ص 4-12.
  4. درویشی، حمید، (1392 هـ. ش)، علل تکذیب انبیا از دیدگاه قرآن، پایان‎نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم، دانشکده تفسیر و معارف قرآن.
  5. دهخدا، علی‌اکبر، (1377 هـ. ش)، لغتنامه دهخدا، ط 2، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  6. دهقان، یوسف، بتپرستی، 1393 هـ. ش:

http://pajoohe.ir/

  1. رفیعی، محمدطاهر، (1389 هـ. ش)، «فرشته‎پرستی عرب‎های جاهلی»، مجله معرفت، ج 156، ص 119-133.
  2. زارع شرین کندی، محمد، (1392 هـ. ش)، «دهریّه»، دانشنامه جهان اسلام، ج 18، ص 437-441.
  3. زارع، غلامعلی؛ و عرفان گرزین؛ و محمدمهدی زارع، (1399 هـ. ش)، «بشریت پیامبران؛ دستمایه انکار منکران!»، دو فصلنامه تفسیر پژوهی، ج 14، ص 287-309.
  4. زمانی، کریم، (1385 هـ. ش)، شرح جامع مثنوی معنوی، تهران: اطلاعات.
  5. زینی ملک آباد، هادی؛ و نصرت نیل‎ساز؛ و حسین خاکپور، (۱۳۹۷ هـ. ش)، «بررسی شبهه بشر بودن پیامبر اسلام (ص)»، دو فصلنامه تفسیر پژوهی، ج 10، ص 13-42.
  6. سجادی، جعفر، (۱۳۷۳ هـ. ش)، فرهنگ معارف اسلامی، تهران: کومش.
  7. سرلک، علی محمد، دهریّه، 1393 هـ. ش:

http://pajoohe.ir/

  1. صدرایی، رقیه، (1399 هـ. ش)، «شگردهای عرفانی مولوی از تأویلات مفاهیم قرآنی»، فصلنامه عرفان اسلامی، ج 63، ص 175-192.
  2. طباطبایی، سید محمدحسین، (1374 هـ. ش)، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ط 5، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  3. طبرسى، فضل، (1377 هـ. ش)، تفسير جوامع الجامع، ط 1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مديريت حوزه علميه قم.
  4. طيب، سيد عبدالحسین، (1378 هـ. ش)، اطيب البيان في تفسير القرآن، ط 2، تهران: انتشارات اسلام.
  5. عروسى حويزى، عبد على بن جمعه‏، (1415 هـ)، تفسير نور الثقلين‏، به تحقیق سيد هاشم رسولى محلاتى، ط 4، قم: انتشارات اسماعيليان‏.
  6. فخر رازى، محمد بن عمر، (1420 هـ)، مفاتيح الغيب، ط 3، بیروت: دار احياء التراث العربي‏.
  7. قرائتی، محسن، (۱۳۸۸ هـ. ش)، اصول عقائد، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
  8. قرائتى، محسن‏، (1383 هـ. ش)، تفسير نور، ط 11، تهران: مركز فرهنگى درس‌هایی از قرآن‏.
  9. قرشى، سيد على اكبر، (1377 هـ. ش)، تفسير احسن الحديث‏، ط 3، تهران: بنياد بعثت‏.
  10. كاشانى، ملا فتح الله، (1336 هـ. ش)، تفسير منهج الصادقين فى الزام المخالفين‏،‏ ط 3، تهران: کتاب‌فروشی محمدحسن علمى.
  11. مصباح یزدی، محمدتقی، (1393 هـ. ش)، راه و راهنما‌شناسی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  12. مكارم شيرازى، ناصر، (1374 هـ. ش)، تفسير نمونه، ط 1، تهران: دار الكتب الإسلامية.
  13. مکارم شیرازی، ناصر، (1379 هـ. ش)، آفريدگار جهان‌، ط 3، قم: مدرسه الامام على بن ابى طالب (ع).
  14. منصور آبادی، عباس؛ و جواد ریاحی، (1391 هـ. ش) «مفهوم‎شناسی «مبانی» در پژوهش‌های حقوقی»، مجله پژوهش‌های حقوقی، ج 22، ص 9-24.
  15. موسوی درچه‎ای، سید مهدی، (1389 هـ. ش)، بررسی دلائل و علل انکار نبوت در قرآن و کلام اسلامی، پایان‎نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی.
  16. مولانا، جلال الدین محمد بلخی، (1395 هـ. ش)، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد نیکلسون، ط 1، تهران: نشر نغمه.
  17. نصیری، علی، (1385 هـ. ش)، «اندیشه: اباحه‎گری آفت دینداری»، کتاب نقد، ج 40، ص 3-42.
  18. هاشمى رفسنجانى، اكبر، (1383 هـ. ش)، فرهنگ قرآن‏، ط 2، قم: بوستان كتاب (انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم).

هاشمی شاهرودی، محمود، (1387 هـ. ش)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ط 1، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بيت (عليهم السلام).