1
أستاذ مشارك في قسم اللغة العربية وآدابها بجامعة خليجفارس- بوشهر - إيران
2
طالبة بمرحلة الماجستر بجامعة خلیجفارس، بوشهر، إیران
المستخلص
یوجین نایدا در دستگاه ترجمهشناسی خود، نظریۀ تعادل و همارزی را در برابر یکسان بودن مطرح میکند. در این فرایند هدف، انتقال کامل معنا و محتوای پیام میباشد و تحقق چنین امری، مستلزم تغییر صورت و برقراری تعادل میان ساختارهای دستوری متفاوت دو زبان میباشد. مفعولمطلق از جمله ساختارهای دستوری است که در زبان فارسی معیار، شباهت ساختاری ندارد. پژوهش حاضر میکوشد با روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی و نقد شیوۀ برگردان مفعولهای مطلق صحیفۀ سجادیه، در ترجمههای آقایان انصاریان و آیتی بر مبنای نظریۀ همارزی یوجین نایدا بپردازد تا از این منظر، ضمن اصلاح لغزشهای موجود در دو ترجمه، بتوان از طریق برقراری همارزی پویا میان ساختارهای افتراقی متن مبدأ و مقصد، پیام و محتوای اصلی صحیفۀ سجادیه را در متن گیرنده، بهطور صحیح بازسازی کرد. یافتهها نشان میدهد، بیشترین لغزش مترجمان، در ترجمۀ مفعول مطلق تأکیدی رخ داده است. انصاریان بهدلیل حفظ صورت متن مبدأ و ترجمۀ تحت اللفظی از مفعول مطلق تأکیدی، ترجمۀ منطبق با ترجمۀ صوری نایدا ارائه کرده و به سوی عربیگرایی و ترجمهگونگی روی آورده است؛ امّا آیتی بهدلیل حذف کامل مفعول مطلق تأکیدی از ترجمۀ خود و عدم معادل سازی آن، نتواسته است پیام و محتوای فرازهای صحیفۀ سجادیه را در متن مقصد منتقل کند؛ همچنین این دو مترجم در بازسازی مفعول مطلق نوعی و جانشینی عملکرد مناسبی داشتهاند و کوشیدهاند قیدهای مناسبی را در زبان مقصد برای این ساختار برگزیند و بهعبارتی این دو مترجم در این محور، مقصدگرا و مخاطبمحور عمل کرده و ترجمۀ منطبق با ترجمۀ پویا نیز ارائه کردهاند.
صلحجو، علی، گفتمان و ترجمه. چاپ دوم، تهران: نشر مرکز، 1381ش.
صلحجو، علی، گفتمان و ترجمه، چاپ اول، تهران: نشر مرکز، 1377ش.
طبیبیان، سید محمد، برابرهای دستوری در عربی و فارسی، چاپ دوّم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1391ش.
طهماسبی، عدنان، سعدالله همایونی و شیما صابری، «لایههای زبانی و بافت بیرونی در تعادل ترجمهای»، فصلنامۀ پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی، شمارۀ 7، سال سوم، تابستان، 1392ش.
الغلایینی، مصطفی، جامع الدروس العربیة موسوعة في ثلاثة أجزاء، الجزء الثالث، بیروت: المکتبة العصریّة. 1330ه.
فرحزاد، فرزانه، «نظریه نایدا»، مجلۀ زبان و زبانشناسی، دوره اول، شماره 1. صص 35- 46. 1384ش.
قلیزاده، حیدر، «مفعول مطلق و معادل ساختاری آن بر اساس ساختار زبانی قرآن کریم»، بینات، سال هفتم، شمارۀ 26، 1379ش.
- کوکبیدانا، حوریه و علی سعیداوی، «بررسی شیوههای برگردان مثنی در چهار ترجمۀ قرآن کریم و قابلیت انطباق آن با ساختار دستوری زبان فارسی مطالعۀ موردی ترجمههای الهی قمشهای، آیتی، خرمشاهی و انصاریان)»، دو فصلنامۀ علمی- پژوهشی مطالعات ترجمۀ قرآن و حدیث، دورۀ 8، شمارۀ 15، بهار و تابستان، صص 287- 310. 1400ش.
معروف، یحیی، فن ترجمه: اصول نظری و عملی ترجمه از عربی به فارسی و فارسی به عربی، چاپ چهاردهم، تهران: دانشگاه رازی و سمت، پژوهشکدة تحقیق و توسعة علوم انسانی، 1396ش.
منافیاناری، سالار، «بررسی تطبیقی و تحلیلی در ترجمۀ انگلیسی صحیفۀ سجادیه»، فصلنامۀ زبان و ادب، شمارۀ 35، 1387ش.
نایدا، آ. یوجین، اصول و روش ترجمه؛ ترجمۀ فریدون بدرهای، جلد سوم بیمک، 1353ش.
نایدا، یوجین، نحو علم الترجمة، ترجمۀ ماجدالنجار، بغداد: مطبوعات وزارة الاعلام، 1976م.
نایدا، ای، یوجین و چارلز. آ. تیبر، نظریه و عمل در ترجمه، مترجمین: آناهیتا امیرشجاعی و زهرا داوریان، گرگان: انتشارات نوروزی، 1393ش.