واکاوی فنّ توصيف در رمان «العطر الفرنسي» اثر امیر تاج السرّ

نوع المستند : مقاله پژوهشی

المؤلفون

1 الأستاذ المشارك في القسم اللغة العربیة بکلیة الآداب والعلوم الإنسانیة، جامعة رازي- کرمانشاه- إیران

2 طالب بمرحلة الماجستیر في اللغة العربیة وآدابها بکلیة الآداب والعلوم الإنسانیة، جامعة رازي- کرمانشاه- إیران

المستخلص

رمّان به عنوان یکی از انواع ادبی جديد، در اوایل قرن بیستم، به عنوان يک فنّ ادبی مستقل، جايگاه خود را در ادبيات عربی محکم کرد. اين گونه­ی ادبی از لحاظ توانایی در بیان مسائل مربوط به زندگی انسان معاصر که با مشکلات خاصّ دنيای خود دست و پنجه نرم می­کند، در درجه­ی بسيار بالایی قرار دارد. اصطلاح رمان در ادبیّات بر آثار متنوّع و گوناگونی اطلاق می­شود که وجه مشترک آن­ها منثور، داستانی و طولانی بودن است. اساسی­ترین عنصر منتقل کنندۀ تمّ رمان، شخصیت­های آن است؛ رمان تجلّی­گر رفتار و حالات شخصيت­هایی است با نام و ویژگی­های منحصر به فرد که هر یک در عالم خارج، بدیلی دارند و سرنوشت دیگر افراد جامعه را برای خواننده به تصویر می­کشد. نویسنده در رمان، شخصيت­ها را از نمونهٔ انسان واقعی می­آفريند و عکس­العمل آن­ها را در برابر اعمال و رفتار خودشان و ديگر شخصيت­ها نشان می­دهد و در یک کلام نمونه­ای از انسان واقعی را با همهٔ خصوصیات روحی و عاطفی می­آفریند؛ از این رو وی برای خلق یک اثر ارزشمند، باید مهارت کافی داشته باشد. پژوهش حاضر با روش توصيفی تحليلی کوششی است برای نشان دادن اهتمام «امیر تاج السّر» به فنّ توصیف که در رمان «العطر الفرنسي» از این فن استفاده کرده­است. برای تحقّق اين هدف، ابتدا مختصری از زندگی «امیر تاج السّر» آورده شده و پس از تعریف فنّ توصیف و برشمردن اقسام آن، به بررسی اين رمّان بر پايه­ی معيارهای مذکور پرداخته می­شود تا مهارت «امیر تاج السّر» در فنّ توصيف در ترازوی نقد قرار گيرد.

الكلمات الرئيسية


  1. منابع فارسی

    1. آلوت، میریام، رمان به روایت رمان­نویسان، ترجمه: علی محمّد حق­شناس، چاپ اوّل، نشر مرکز، تهران، 1368ش.
    2. اخوّت، احمد، دستور زبان داستان، اصفهان، نشر فردا، چاپ اوّل، 1371ش.
    3. بورنوف، رولان و اوئله رئال، جهان رمّان، ترجمه: نازیلا خلخالی، تهران، نشر مرکز، چاپ اوّل، 1378ش.
    4. پشياب، لئونارد، درباره­ی داستان نويسی، ترجمه محسن سليمانی، تهران، نشر زلال، 1374ش.
    5. تودورف، تزوتان، بوطیقای ساختارگرا، ترجمة محمّد نبوی، تهران: نشر آگاه، 1379ش.
    6. شکری زاده، سميّه، نقد و تحليل رمّان­های احمد محمود، استاد راهنما: مرتضی فلّاح، استاد مشاور: يدالله جلالی پندری، ، پایان­نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد، دانشکده زبان و ادبیات، پاییز 1386ش.
    7. ميرصادقی، جمال، عناصر داستان، تهران، انتشارات شفا، چاپ دوّم، 1367ش.
    8. ميرصادقی، جمال و ميمنت، واژه­نامه هنر داستان نويسی، تهران، کتاب مهناز، چاپ اوّل، 1377ش.
    9. میرصادقی، جمال، عناصر داستان، چاپ چهارم، انتشارات سخن، تهران، 1380ش.
    10.  ،         ، ادبیات داستانی (قصّه، رمانس، داستان کوتاه، رمان)، چاپ چهارم، چاپخانه بهمن، تهران، 1382ش.
    11. یونسی، ابراهیم، هنر داستان نويسی، تهران، انتشارات نگاه، چاپ هشتم، 1384ش.

    المصادر العربیة

    1. باختین، میخائیل، الملحمة و الرواية، معهد الإنماء العربي، بیروت، 1982م.
    2. تاج السّر، أمیر، العطر الفرنسي، بیروت، الدّار العربية للعلوم ناشرون، 2009م.
    3. تادییه، جان ایف، الرواية في القرن العشرین، ترجمه و تقدیم: محمّد خیرالبقاعي، برعاية: سوزان مبارک، مکتبة الأسرة، 2006م.
    4. تيمور، محمود، دراسات في القصّة و المسرح، القاهرة، المطبعة النموذجيّة.
    5. طه بدر، عبدالمحسن، تطوّر الرّواية العربية الحديثة في مصر، قاهره، دار المعارف، 1968م.
    6. عبدالتوّاب، محمّد سيّد، بواکير الرّواية دراسة في تشکيل الرّواية، تقديم: سيّد البحراوي، قاهره، الهيئة المصريّة العامّة للکتاب ، 2007م.
    7. القباني، حسين، فن کتابة القصة، الطبعة الثالثة، ، دار الجیل، بیروت ، 1979ق.
    8. الکردي، عبدالرّحيم، السّرد في الرّواية المعاصرة، تقديم: طه وادي، القاهرة، مکتبة الآداب، الطّبعة الأولی، 2006م.
    9. مرتاض، عبدالملک، في نظرية الرواية (بحث في تقنیات السرد)، إشراف: احمد مشاري العدواني، عالم المعرفة، 1998م.

    منابع لاتین:

    • Genette, Gerard. (2000). "Order in Narrative" in Narrative.
      Martin Macquillan. London and New York: Routledge.
    • Rimmon-kenan, shlomith. (2002). Narrative Fiction. 2nd edn. London and New York: Routledge.