واکاوی جلوه‌های رمانتیسم در اشعار فهد العسکر و طاهره صفارزاده

نوع المستند : مقاله پژوهشی

المؤلف

أستاذ مشارك في قسم اللغة العربية وآدابها بکلیة الآداب والعلوم الإنسانیة بجامعة خليج‌فارس- بوشهر - إيران

المستخلص

مکتب رمانتيسم در اواخر قرن هجدهم در اروپا و در اوايل قرن بيستم در جهان عرب آغاز شد؛ از طرف دیگر ظهور مکتب رمانتيسم در ايران در اوایل قرن بیستم و همزمان با عصر مشروطه در هنر و ادبيات است. مضامين رمانتيسم در اشعار بسياری از شاعران کويت و ایران نمود پيدا کرده است از میان شاعران معاصر کویت می‌توان به فهد‌ العسکر و در ایران نیز به طاهره صفارزاده اشاره کرد. نگارنده در این مقاله بر آن است تا به این سؤال پاسخ دهد که اشعار فهد العسکر و طاهره صفارزاده بیشتر تحت تأثیر کدام گونه از رمانتیسم‌های فردی و جامعه‌گرا است؟ هدف از پژوهش حاضر واکاوی عناصر رمانتيسم در اشعار اين دو شاعر و همچنین بیان دغدغه‌های مشترک آنان است. از مهم‌ترين نتايج پژوهش حاضر اين است که اشعار صفارزاده بيشتر به رمانتيسم اجتماعی گرايش دارد؛ هرچند دربرخی موارد به رمانتیسم فردی نیز متمایل می‌شود؛ ولی در اشعار فهد العسکر تمايل به هر دو رمانتيسم فردی و اجتماعی ديده می‌شود. مهم‌ترین مضامین مشترک رمانتیسم در اشعار این دو شاعر در زمینهٔ رمانتیسم فردی می‌توان به نوستالژی (تنهایی و دلتنگی، دوری از وطن، مرور خاطرات گذشته) و در زمینۀ رمانتیسم جامعه‌گرا به آزادیخواهی، امید به آیندۀ روشن، توجّه به ناهنجاري‌هاي اجتماعي (فساد/ فاصله طبقاتی/ نابرابري) و توجّه به جايگاه زنان اشاره کرد. نگارنده در این مقاله با شيوه استقرايی و توصيفی تحليلی به تحلیل این مضامین در اشعار فهد العسکر و طاهره صفارزاده می‌پردازد.

الكلمات الرئيسية


منابع و مراجع
الأنصاري، عبداللّه زکريا. (1997). فهد العسکر حياته وشعره. الطبعة الخامسة. الکويت: شرکة الربيعان للنشر والتوزيع.
البصير، عبدالرزاق. (2007 م). في رياض الفكر. الطبعة الأولى، الكويت: المجلس الوطنى للثقافة والفنون والآداب.
العجيری، صالح محمد. (2006م). تاريخ الکويت يوماً بيوم. الطبعة الأولی. الکويت: منشورات مکتبة العجيری.
اونامونو، ميگل د. (1380). درد جاودانگی. ترجمه بهاء الدين خرمشاهی. چاپ ششم. تهران: انتشارات ناهيد.
برلين، آيزايا. (1391). ريشه‌های رمانتيسم. ترجمه عبداللّه کوثری. چاپ چهارم. تهران: نشرماهی.
بهنيا، پروانه. (1393). «بررسی فرآيند نوستالژی در اشعار طاهره صفارزاده و سيمين بهبهانی». دانشگاه زابل. پرديس خودگردان، دانشکده ادبيات فارسی.
پيروز، غلامرضا و همکاران. (1394). «بن مايه های فوتوريستی در شعر ولاديمير ماياکوفسکی و طاهره صفارزاده». ادبيات تطبيقی (فرهنگستان زبان وادب فارسی). شماره12، صص46-77.
ثروت، منصور. (بی‌تا). «مکتب رمانتيسم». پيک نور. سال اول، شماره 2، صص40-58.
جعفری‌جزی، مسعود. (1378). سیر رمانتیسم در اروپا، تهران: مرکز.
خاکپور، محمد و همکاران. (1389). «رمانتيسم و مضامين آن در شعر معاصر فارسی». فصلنامه علمی پژوهشی- کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی. سال يازدهم، شماره21، صص225-248.
خليلی، احمد و همکاران. (1391). «نقد شعر طاهره صفارزاده». مجلّه تاريخ ادبيّات. شماره3/72، صص109-130.
رحيمی، سيّد مهدی و همکاران. (1394). «تحليلی بر فضاهای رمانتيستی در شعر طاهره صفارزاده». پژوهشنامه ادب غنايی (دانشگاه سيستان و بلوچستان). سال سيزدهم، شماره24، صص151-168.
سامخانيانی، علی اکبر و همکاران. (1395). «ابعاد اسلامگرايی در شعر طاهره صفارزاده». نشريّه ادبيّات پايداری(دانشگاه شهيد باهنر کرمان). سال هشتم، شماره 14، صص 79-98.
سيّد حسينی، رضا. (1387). مکتبهای ادبی. چاپ پانزدهم، تهران: نگاه، ج1.
 شمش الدینی فرد، اعظم، پوریزدانپناه کرمانی، آرزو. (1395). «استعمارستیزی در اشعار طاهره صفارزاده و معروف عبدالحمید». فصلنامهٔ مطالعات تطبیقی فارسی و عربی، سال 1، شماره 1، صص 83 -110.
صفارزاده، طاهره. (1365). طنين در دلتا. چاپ دوم. شيراز: نويد.
صفارزاده، طاهره. (1366). مردان منحنی. چاپ اول. شيراز: نويد.
صفارزاده، طاهره. (1384). ديدار صبح. تهران: پارس کتاب.
صفارزاده، طاهره. (1384). سفر پنجم. چاپ پنجم. تهران: پارس کتاب.
صفارزاده، طاهره. (1387). طنين بيداری. چاپ اول. تهران: تکا.
عيدان، عقيل يوسف. (2013). معصية فهد العسکر الوجودية في الوعي الکويتي. الطبعة الأولی. القاهر: دارالعين للنشر.
فورست، ليليان. (1387). رمانتيسم. ترجمه مسعود جعفری جزی. ويراستار جان جامپ. چاپ پنجم. تهران: نشر مرکز.
فیلی رودباری، لواء. (1375). کتاب سبز. چاپ1. تهران: وزارت امور خارجه-موسسه چاپ و انتشارات.
کنفانی، عبدالسلام. (1382). ادبيات تطبيقی. ترجمه سيّدحسين‌سيدی. چاپ اول. مشهد: به نشر.
مهتدی، حسین. (1398). «واکاوی ماهیت و مفهوم درد و رنج در اشعار فهدالعسکر»، پژوهشنامهٔ ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شمارۀ32، صص217-236.
محمّدی، مجيد و همکاران. (1396). «بررسی تطبيقی جلوه‌های رمانتيک در شعر گلچين گيلانی و عبدالمعطی حجازی». کاوش نامه ادبيات تطبيقی (دانشگاه رازی- کرمانشاه). سال هفتم، شماره 27، صص121-141.